Olej silnikowy – klucz do długowieczności Twojego auta
Olej silnikowy to absolutnie kluczowy płyn eksploatacyjny, od którego zależy życie każdej jednostki napędowej. Pełni on szereg fundamentalnych funkcji – nie tylko smaruje ruchome elementy, minimalizując tarcie i zużycie, ale także chłodzi silnik, oczyszcza go z osadów i zanieczyszczeń oraz chroni przed korozją. Ignorowanie jego wymiany lub zły dobór to najprostsza droga do kosztownej awarii, a nawet zatarcia silnika. W naszym artykule dowiesz się, jak prawidłowo dobrać olej, co kryje się pod tajemniczymi oznaczeniami, a także poznasz fascynującą historię tego płynu.
Krótka historia płynnego złota – od Ignacego Łukasiewicza do syntetyków
Historia oleju silnikowego, jakim go znamy, ma swoje korzenie w połowie XIX wieku. Choć Ignacy Łukasiewicz w 1853 roku zajął się destylacją ropy naftowej, to nie tylko nafta okazała się cennym produktem. W latach 60. XIX wieku Matthew Ewing i Hiram B. Everest przypadkowo odkryli, że frakcja ropy powstała w procesie destylacji próżniowej jest idealnym środkiem do smarowania maszyn. To zapoczątkowało erę olejów mineralnych. Dynamiczny rozwój motoryzacji szybko wymusił jednak ewolucję.
Powstanie standardów lepkości SAE
Wraz z rosnącymi mocami i obciążeniami silników na początku XX wieku pojawiła się paląca potrzeba standaryzacji. W latach 30. XX wieku Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji (SAE – Society of Automotive Engineers) opracowało pierwszą skalę lepkości. Początkowe oleje miały jedną klasę (np. SAE 30), co oznaczało konieczność ich wymiany na gęstsze latem i rzadsze zimą. Problem gęstnienia w niskich temperaturach, które uniemożliwiało rozruch, był powszechny, aż do momentu wprowadzenia olejów wielosezonowych.
Rewolucja syntetyczna – lepsza ochrona w każdych warunkach
Prawdziwy przełom nastąpił w branży lotniczej, gdzie do turbin odrzutowych zaczęto stosować oleje na bazie estrów polihydroksylowych. Ta technologia umożliwiła stworzenie pierwszego szeroko dostępnego oleju syntetycznego dla samochodów osobowych, który zadebiutował w Europie w 1974 roku. Oleje syntetyczne, oparte na bazach PAO i estrach, zapewniały nieporównywalnie lepszą ochronę w ekstremalnie wysokich i niskich temperaturach, utrzymując stabilniejszy film smarny niż oleje mineralne, co znacząco wpłynęło na żywotność nowoczesnych silników.
Rozszyfrowanie oznaczeń lepkości: 5W-30, 10W-40 i inne
Tajemnicze oznaczenia na butelce, jak 5W-30 czy 10W-40, są kluczem do zrozumienia klasy lepkości oleju według normy SAE. Jest to najważniejszy parametr. Pierwsza liczba z literą „W” (W od Winter) mówi o lepkości w niskiej temperaturze (tzw. klasa zimowa). Im niższa ta liczba (np. 0W, 5W), tym rzadszy jest olej na mrozie, co ułatwia zimny rozruch. Druga liczba (30, 40, 50) to klasa lepkości w wysokiej temperaturze roboczej silnika (100∘C). Im wyższa wartość, tym grubszy i bardziej trwały jest film smarny w wysokich temperaturach i pod dużym obciążeniem.
5W-30 vs 10W-40 – który wybrać?
Wybór między popularnymi klasami zależy od zaleceń producenta samochodu i warunków eksploatacji. Olej 5W-30 jest zazwyczaj nowoczesnym olejem syntetycznym lub półsyntetycznym, często o charakterystyce paliwooszczędnej, preferowanym w nowszych silnikach i w chłodniejszych klimatach. Klasa 10W-40 jest powszechnie stosowana w starszych, bardziej zużytych silnikach oraz w klimacie umiarkowanym, oferując lepszą lepkość w wysokiej temperaturze, ale gorszą płynność przy dużym mrozie. Zawsze kieruj się przede wszystkim specyfikacją producenta zawartą w instrukcji obsługi!
Podstawowe funkcje oleju silnikowego
Po co w ogóle ten olej jest w silniku? Olej silnikowy pełni aż cztery podstawowe funkcje, bez których silnik spalinowy nie może pracować. Po pierwsze, smarowanie – tworzy film olejowy, który zapobiega bezpośredniemu kontaktowi metal-metal, minimalizując tarcie i zużycie. Po drugie, chłodzenie – odbiera ciepło z najbardziej obciążonych elementów, przenosząc je do miski olejowej. Po trzecie, uszczelnianie – wypełnia mikroskopijne szczeliny między tłokami a cylindrami, poprawiając kompresję. Wreszcie, oczyszczanie – wiąże sadzę, nagary i inne zanieczyszczenia, transportując je do filtra oleju.
Dlaczego regularna wymiana oleju jest obowiązkowa?
Kluczowe właściwości oleju silnikowego, takie jak jego lepkość, pH czy zdolności do neutralizacji zanieczyszczeń, stopniowo pogarszają się w trakcie eksploatacji. Olej ulega zanieczyszczeniu sadzą, opiłkami metalu, paliwem i produktami spalania. Dodatki uszlachetniające, które odpowiadają za czystość i stabilność, wyczerpują się. Zużyty olej przestaje efektywnie smarować i chłodzić, co drastycznie zwiększa tarcie, przegrzewanie i prowadzi do tworzenia się szkodliwych osadów. Zaniedbanie wymiany to pewne i szybkie zużycie turbosprężarki, wałków rozrządu, a w skrajnym przypadku – zatarcie silnika.
Kiedy wymienić olej? Zasady i interwały
Zalecany interwał wymiany oleju to najczęściej 10 000 km do 15 000 km lub raz na rok, w zależności od tego, co nastąpi pierwsze. Nawet jeśli auto mało jeździ, olej traci swoje właściwości w wyniku działania wilgoci i tlenu. W przypadku trudnych warunków eksploatacji (jazda miejska, krótkie trasy, holowanie, sportowa jazda) zaleca się skrócenie interwału do nawet 8 000 – 10 000 km. Pamiętaj też o jednoczesnej wymianie filtra oleju, który wyłapuje zanieczyszczenia! Wybierając nowy olej, zawsze kieruj się normami jakościowymi (ACEA, API) oraz specyfikacjami producenta.
Każdy rodzaj oleju silnikowego jest dostępny w naszym sklepie, tak więc jeśli nadejdzie czas na jego wymianę zapraszamy!
